Groencontact 2025/1

Eind december 2024 was het precies 50 jaar geleden dat de Vereniging Voor Openbaar Groen (VVOG) werd opgericht. Dat gebeurde in Mechelen waar de stichtend e steden (Antwerpen, Brugge, Gent, Mechelen, Oostende, Sint-Niklaas, Vilvoorde) in het statige gotische stadhuis de oprichtingsakte plechtig onder tekenden. Door samenwerking wilden de initiatiefnemers Vlaanderen groener en leefbaarder maken. Vijf decennia later is de toenmalige ambitie nog altijd springlevend. VVOG is een vakorganisatie van en voor groenmedewerkers en politiek verantwoordelijken voor groenbeleid van de lokale besturen in Vlaanderen.

Beton, asfalt en drukte krijgen de laatste jaren de wind tegen. De nood aan ontharding, vergroening, onthaasting en meer biodiversiteit wordt steeds groter. Er liggen nog heel wat kansen verscholen in onze kernen om plekjes te creëren waar je zintuigelijke rust kan ervaren en tegelijk kan werken aan een biodiverse, klimaatbestendige omgeving. Een gezonde kernverdichting vraagt ruimte voor luwte-oases. Luwte-oases maken, als schakel in groen-blauwe netwerken, onze woon- en werkkernen aantrekkelijker en gezonder.

Harelbeke heeft een van de meest verstedelijkte stadskernen van West-Vlaanderen en greep de aanleg van een warmtenet aan om een nieuwe groene ruimte in het centrum te realiseren. Het stadsbestuur nam Tuinen Desauw onder de arm om van een parkeerplaats naast de Harelbeekse Academie voor Podiumkunsten [HAP] een echte belevingstuin te maken. Het project werd door de VVOG en de VLAM bekroond met de Groenaannemer-award 2025.

Vanaf 1 april kan je opnieuw inschrijven voor de nieuwe editie van de Bijen vriendelijkste gemeente of stad. Toon zeker jullie nieuwste realisaties tijdens de jury-ronde deze zomer. Wat je niet kan tonen (b.v. bloembollen), kan uitvoerig gedocumenteerd worden met beeldmateriaal.

Op 30 januari 2025 werd tijdens een officiële ceremonie op de IPM-beurs in Essen, Duitsland, de winnaar van de Green Cities Award bekendgemaakt. Dit jaar ging de prestigieuze prijs naar Frankrijk, met het groene project Les jardins de Pré Gaudry in Lyon. De tweede plaats was voor Italië met Parco della Pace in Palladio en de derde prijs ging naar Polen met Groenproject Nowy Targ-plein in Wroclaw.

Aandacht voor openbaar groen wordt algemeen gezien als een belangrijk onderdeel van goed bestuur en staat dicht bij de inwoners. Vlaamse steden en gemeenten doen dan ook aanzienlijke inspanningen om hun openbaar domein met trots te beheren. Dit beheer brengt echter kosten met zich mee, en de uitdaging is om het diverse groen op een manier te onderhouden die voldoet aan de hedendaagse verwachtin gen. Dit vraagt niet alleen kennis van ecologie en beheer, maar ook van machines, planning en management.

Oostende heeft een mooie groene erfenis gekregen, met het Maria Hendrikapark, het Koningspark, de Hippodroom, ... Deze parken werden gerenoveerd in de vorige legislaturen. In de laatste decennia werd ook ingezet op bebossing en natuurontwikkeling, met verduining van het strand en 100 ha stadsrandbos. We hebben mede hierdoor een zeer waardevolle groene gordel, het Groen Lint, rondom de stad. Publieke Ruimte is de plaats voor ontmoeting. Het is werkelijk laagdrempelig. Het is een plek voor iedereen, dus moeten we hier zeer doordacht mee omgaan, zodat iedereen zich er ook thuisvoelt.

De bescherming van bomen op bouwplaatsen is een groeiende zorg, vooral in het licht van de veranderende wetgeving en het toenemende besef van de negatieve impact van grondwaterverlaging op de gezondheid van bomen. Openbare besturen leggen steeds vaker maatregelen op om deze impact te beperken, hoewel een duidelijke richtlijn tot nu toe ontbrak. Om een eenduidige aanpak te bevorderen, heeft ‘Bomen Beter Beheren’ het initiatief genomen om een stroomschema te ontwikkelen.

In Vlaanderen woont 40% van de bevolking in een stedelijke omgeving, waar infrastructuur de groene en natuurlijke ruimte heel vaak verdringt. Nochtans heeft een gebrek aan groen negatieve gevolgen voor de levenskwaliteit van bewoners en bezoekers.

Sportdomeinen maken een belangrijk onderdeel uit van onze steden en gemeenten. Ze bieden niet alleen ruimte voor sport en recreatie, maar kunnen ook bijdragen aan groenblauwe netwerken en een minimale klimaatimpact. Met bijna 10.000 sportterreinen, verspreid over meer dan 17.500 hectare, zijn de kansen groot om deze domeinen in te zetten als schakels in een gezondere leefomgeving.

De gezondheid van de mens staat niet op zichzelf, maar is nauw verweven met de gezondheid van dieren en de omringende ecosystemen. Dit inzicht is sinds 2000 steeds meer doorgedrongen bij internationale organisaties zoals de FAO (voedsel en landbouw), UNEP (omgeving), WHO (gezondheid) en WOAH (dierenziektes). Ook in België hebben de FOD Volksgezondheid en Sciensano het concept als richtlijn genomen. Universiteiten en onderzoeksinstellingen zijn er al mee aan de slag, en steeds meer sectoren, inclusief de groensector, sluiten aan.

In het voorjaar van 2021 nodigde de VVOG jullie uit om deel te nemen aan een onderzoek van de Universiteit Antwerpen. De UA lanceerde immers een survey waarin het peilde naar factoren die het beslissingsproces sturen.

Stedenbouwkundige William Whyte benadrukte decennia geleden al dat goede zitgelegenheid essentieel is voor de aantrekkelijkheid van een stad. De Deense architect Jan Gehl treedt hem bij en voegt eraan toe dat de kwaliteit van een openbare ruimte niet wordt bepaald door het aantal mensen dat erdoorheen loopt, maar door hoeveel mensen er willen blijven zitten. Toch wordt er in de openbare ruimte nog geregeld slordig omgesprongen met zitgelegenheid.

Wanneer we streven naar een groenere omgeving, is het vaak effectiever om ergens vóór te pleiten dan ergens tegen. Maar wie kan ons helpen pleiten voor een biodiverse omgeving? Het antwoord is even charmant als effectief: de egel. Onze gestekelde vrienden hebben sinds oktober 2024 namelijk al heel wat media-aandacht gekregen…

Met de rubriek ‘Mag ik mij even voorstellen’ zetten we een boom of andere plant in de kijker.
Stinzenplanten zijn zowat onbekend in Vlaanderen, en alom gewaardeerd en bekend in Nederland. Het fenomeen komt ook hier voor in oude parken en tuinen in de nabijheid van kastelen, abdijen en dergelijke. Je zou ze kunnen beschrijven als streekvreemde planten die mits een duwtje van kasteel- en andere tuinheren of dames een vaste stek wisten te veroveren. Het zijn vaak bol-, knol of rhizoomplanten die het voorjaar sieren.

Steeds meer mensen vormen een stukje van hun gazon om tot een bloemenweide of bloemrijk grasland. Maar klopt het dat je door minder te maaien vanzelf een mooi bloemrijk grasland krijgt in je tuin? De resultaten van het burgeronderzoek FlowerPower De Tuin laten zien dat er vaak meer nodig is.

Samen met Viaverda, Commons Lab, Infopunt Publieke Ruimte en gemeente Stekene starten we dit jaar het Leader-project ‘Tuinstraten in het Waasland’. Diezelfde organisaties zijn ook de trekkers van de Green Deal Tuinstraten, met als doelstelling om tegen 2030 maar liefst 1000 tuinstraten te hebben in Vlaanderen. Aan de hand van dit project rollen we dit uit in het Waasland, met de Stadionstraat in Stekene als pilootproject.

Op 21 januari voerden we de Workshop Boomwaardering uit in Brusse l. Aan allen die zich konden inschrijven, proficiat! Aan allen die zich niet konden inschrijven… Ook proficiat! Wegens de lange wachtlijst en vele vragen werd er beslist om de workshop nogmaals uit te voeren in het westen van Vlaanderen (Aalter) en het oosten van Vlaanderen (Mol). Hieronder vind je de praktische info.

• Duurzaam snoeien | Leer snoeien met respect voor plant en dier | Tinka Chabot
• Afwegingskader voor het beheer van historische dreven | Agentschap voor Natuur en Bos Onroerend Erfgoed

‘Hé! Zijn Latijnse naam is Martes foina! Misschien moeten we hem Fonske noemen!’ riep ik, enthousiast wijzend naar de Wikipedia-pagina op mijn gsm. De blik van mijn man sprak boekdelen. ‘Tuurlijk! Dat beest vreet ons ganse dak stuk én de autokabels door, maar laten we hem maar Fonske noemen’, gromde manlief me terug. Met mijn meest ontwapenende blik toonde ik hem een foto van een pluizige steenmarter. ‘Zie, hoe schattig!’ zei ik met mijn zeemzoetste stem, vastberaden hem te vermurwen. Glimlachend keek hij me aan. ‘Je meent het, hé?’ zuchtte hij. ‘Allez, Fonske it is…’.