Groencontact 2025/3

De beuk (Fagus sylvatica) is zonder twijfel één van de meest iconische boomsoorten van Vlaanderen. Deze loofboom, herkenbaar aan zijn gladde grijze schors en dichte bladerdak, is een echte schaduwboom die zich het beste thuisvoelt in het (beuken)bos. In de afgelopen weken was er in de Vlaamse media heel wat te doen rond de vitaliteit van beuken in Vlaanderen in het licht van klimaat verandering. Moeten we dan beginnen met het organiseren van de koffietafel?

Beplanting is met zijn diversiteit aan kleuren, vormen en structuren vaak bepalend voor de beleving van openbare ruimten. De keuze voor vaste planten of kruidachtigen blijft echter vaak beperkt tot populaire en gemakkelijke soorten, terwijl het beschikbare assortiment quasi eindeloos is. Drie deskundigen delen hun inzichten over vaste planten en hun toepassingsmogelijkheden in publieke ruimten. Een gesprek over archeofyten, machosoorten, substraten, zweefvliegen en Great Dixter.

Na de Tweede Wereldoorlog, en zeker de 5 laatste decennia, zien we een grote evolutie in de aanpak van de stedenbouw en de groenplanning. De dominantie van de ingenieurskunst, stedenbouw en de bouwkunst evolueerde tot een meer geïntegreerde aanpak waarbij groen, natuur, open ruimte en landschap veelal de leidende elementen zijn in de ruimtelijke ontplooiing van onze leefruimte. Deze trendbreuk is internationaal, maar zeker ook voelbaar in Vlaanderen. Het ontstaan, de groei en de werking van een vakorganisatie zoals de Vereniging Voor Openbaar Groen past volledig binnen deze fundamentele trendwijziging. Gedurende 5 decennia was de Vereniging Voor Openbaar Groen een deskundige en betrouwbare partner in de realisatie van een toekomstgericht Vlaams groenbeleid en groenmanagement. 50 jaar VVOG is een moment om terug te kijken en te evalueren met het vizier op de toekomst.

Groendiensten, technische ploegen en reinigingsdiensten staan steeds vaker voor dezelfde uitdaging: hoe verplaats je mensen en materiaal efficiënt door smalle straten, parken en woonwijken – zonder in te boeten aan bereikbaarheid, gebruiksgemak of duurzaamheid?

Het buitenspelen bij kinderen blijft achteruitgaan, blijkt uit het nieuwe Buitenspeelonderzoek van Kind & Samenleving, uitgevoerd in opdracht van het Departement Cultuur, Jeugd en Media. In vijf jaar tijd is het aantal buitenspelende kinderen met bijna een derde gedaald. In 2024 speelde amper één op de drie kinderen buiten. In 2019 was dat bijna de helft. Het onderzoek, dat plaatsvond in 24 wijken in Vlaanderen en Brussel, toont een duidelijke dalende trend. Vooral oudere meisjes en kleuters blijven opvallend vaak binnen. Vlaams minister voor Jeugd noemt de cijfers zorgwekkend en kondigt extra investeringen aan in speelruimte voor kinderen en jongeren.

In de vorige editie van Groencontact, kon je het eerste deel van deze artikelreeks lezen. Daar besproken we de belangrijkste fysische eigenschappen van een bodem: de textuur, structuur en waterhuishouding. Vandaag gaan we verder met de chemische eigenschappen. De minerale samenstelling werd in het voorgaand artikel besproken, nu gaan we verder met de zuurtegraad. We ronden dit artikel af met de belangrijkste biologische kenmerken van een bodem.

Voor gemeenten is duurzaam groenbeheer al lang geen trend meer, maar een duidelijke keuze. Bij Boomkwekerij Van der Auwera in Aartselaar kiezen wij al jaren voor een milieuvriendelijke aanpak die werkt – zonder compromissen.

Aarschot en onze deelgemeenten hebben een zeer rijk aanbod aan groene ruimtes, parken, bossen en prachtige natuurgebieden, die deels verbonden zijn door aantrekkelijke wandel- en fietsnetwerken die stad en natuur naadloos in elkaar laten overgaan. Ook is onze stad volledig omringd door een grote groene gordel. De uitdaging ligt in het creëren van bijkomende verbindingen tussen deze groengebieden. We proberen daarom de Demer meer gezicht te geven in onze stad en te vergroenen als verbinder. Park Schoonhoven, met zijn zwemvijver, is een nieuwe aankoop die ook hierin past.

In Kortrijk zijn ze niet bang om de dingen net even anders te doen. Wat hebben de Onze-Lieve-Vrouwekerk en het Casinoplein met elkaar gemeen? Op beide plaatsen heeft de stad Kortrijk blauwgroene infrastructuur en een hoge gebruiksdruk in het centrum weten te combineren met behulp van technische innovatie.

Makkelijk meer vlinders en bijtjes: laagdrempelige campagnes met Dieter Coppens als uithangbord.

Beleid baseer je niet alleen op de meningen en gevoelens van burgers, maar ook op data en feiten. Je probeert via je beleid een positieve impact te hebben op de levens van de mensen die je hebben verkozen. Hoe weet je of je beleid het beoogde effect heeft gehad? Ook daarvoor doe je beroep op cijfers, door de situatie te monitoren. Voor sommigen kan het lijken dat groenbeleid niet gebaseerd kan worden op cijfers, dat het eerder gevoelsmatig is. Niets is minder waar! In dit artikel geven we de belangrijkste databronnen mee, zodat beleidsmakers en ambtenaren de komende beleidsperiode alles in handen hebben om een cijfer gebaseerd beleid te voeren.

Steeds meer steden en gemeenten zetten in op tuinstraten: plekken waar verbinden, verplaatsen, vergroenen én verblauwen hand in hand gaan. Straten waar water, groen en mensen volop ruimte krijgen. Binnen de Green Deal Tuinstraten organiseerden we daarom een reeks inspirerende workshops: ‘Tuinstraat op maat van jouw stad/gemeente’. Lokale besturen, burgerbewegingen, commerciële partners en andere betrokkenen gingen samen aan de slag rond één centrale vraag: hoe maak je een tuinstraat die écht werkt voor jouw context?

Een berm hoeft geen saaie strook gras meer te zijn. Met de juiste invulling wordt het een levendige biotoop vol kleur, structuur en ecologische meerwaarde. JUB Holland ontwikkelde daarvoor het Bonte Berm-concept: een combinatie van bloembollen en zadenmengsels die samen zorgen voor een natuurlijke bloeiboog van vroeg in het voorjaar tot diep in de herfst.

Wanneer een dier op de Rode Lijst staat, denken we al snel dat elke menselijke activiteit in de buurt uitgesloten is. Rode kaart en van het veld af. Geen evenementen, geen recreatie, geen verstoring. Maar dat beeld klopt niet altijd. Bescherming hoeft niet te betekenen dat mensen niet meer welkom zijn. Integendeel! Wanneer mensen zich betrokken voelen, kan bescherming juist sterker worden. Dat bewijst een bijzonder project in Machelen, waar een populatie van de zeldzame eikelmuis floreert op een terrein dat óók dienstdoet als (activiteiten)park, inclusief sportweides, speeltuinen enzovoort. Het is een plek waar bewoners trots zijn op hun gedeelde domein.

Veel mensen hebben in de winterperiode toch wat last van een winterdipje of heuse winterdepressie, een periode waar je je niet zo goed voelt als gewoonlijk. Je bent blij éénmaal de dagen weer wat beginnen te lengen en je kijkt reikhalzend uit naar de eerste bloemen. Kornoeljes met gele bloemen brengen dan opnieuw wat zon in de tuin of in het park. Bovendien zijn ze niet alleen mooi, maar ze leveren in de zomer ook heerlijke vruchten.

Groendiensten zijn vandaag zoveel meer dan de ploeg die het gras maait of de bladeren opveegt. Toch blijven veel mensen hangen in dat verouderde beeld. Op Facebookgroepen regent het meldingen zodra het gras iets te hoog staat of een plantvak even niet spic en span oogt. Weinig mensen staan stil bij de enorme diversiteit aan taken die onze groenteams dagelijks uitvoeren – vaak in weer en wind, met een sterk gevoel voor kwaliteit én met een groot hart voor de publieke ruimte. Kortom: onze groenteams maken écht het verschil.

Als ik een straat wil afkoelen, ga ik dan voor bomen of een regenborder? Wat zijn de verschillende types van ondergrondse infiltratievoorzieningen? Hoe moeilijk is het om een wetland te ontwikkelen? De Praktijkgids Klimaatadaptatie geeft een antwoord op deze vragen, en nog meer!

Hoe snel infiltreert water in een waterpasserende verharding? Wat is de infiltratiecapaciteit vijf jaar na aanleg? Hoe leg je het beste doorgroeibare verhardingen aan? Niet enkel wij, maar ook onze noorderburen zitten met deze vragen. De onderzoeksinstelling Deltares heeft dit samen met enkele Nederlandse steden, universiteiten en hogescholen onderzocht. Het resultaat kan je lezen in het rapport via de QR-code onderaan. Je leest hier alvast de belangrijkste bevindingen.

In onze steeds milieubewustere wereld spelen scholen een sleutelrol om duurzaamheid aan te moedigen en kinderen te wijzen op de waarde van de natuur. Dit geldt in klaslokalen én op speelplaatsen. Natuurlijke speelontwerpen vormen een aantrekkelijke omgeving en dragen bij aan hun veiligheid en welzijn.

Wingene beheert sinds de fusie met Ruiselede bijna 100 km² openbaar domein. Een flinke lap grond, waarvoor de dienst onderhoud publiek domein met 35 collega’s – van groen- en wegendienst– dagelijks in de weer is.

Heist-op-den-Berg zette zich vorig jaar stevig op de kaart tijdens de Openbaargroen-Awards. De gemeente sleepte niet alleen de prestigieuze 1.2.Tree Award voor groen erfgoed in de wacht, maar werd ook bekroond tot Bijvriendelijkste Gemeente. Hiernaast hebben ze nog tal van groene projecten, die meer dan de moeite waard zijn om eens te bezoeken.

In het regeerakkoord werden al enkele duidelijke keuzes gemaakt. Maar hoe sluiten die aan bij wat leeft op lokaal niveau? Daarom klopten we aan bij ons netwerk van lokale groendiensten. We vroegen hen: welke verwachtingen en vragen hebben jullie om tot een sterke samenwerking te komen tussen Vlaanderen en de lokale besturen? De vele waardevolle input bundelden we tot tien heldere stellingen. Naar aanleiding van ons 50-jarig bestaan vroegen we Vlaamse parlementsleden van de zeven grootste partijen om deze stellingen te becommentariëren. We selecteerden telkens een parlementslid met een hart voor omgevingsbeleid. Samen zoeken we naar manieren om de ‘match’ tussen het Vlaamse en lokale bestuursniveau te versterken. Hoe stemmen Vlaanderen en lokale besturen beter op elkaar af? In Groencontact 2025/2 kon je al het eerste deel lezen. Hieronder het tweede en laatste deel met herkenbare stellingen. Alvast dikke merci aan de parlementsleden die hieraan meewerkten.

De aanhoudende zomerse droogte maakt nog maar eens duidelijk hoe urgent het waterprobleem is geworden. Steeds meer burgers voelen dit ook aan den lijve, wat de druk verhoogt op overheden om duurzame oplossingen uit te rollen. Begin juli keurde de Vlaamse Regering het ontwerp van de Blue Deal 2025–2029 goed. Daarmee krijgen lokale besturen een krachtig beleidskader én financiële stimulansen om hun waterbeheer verder te versterken.

De statuten van onze ‘Vereniging Voor Openbaar groen’ stelt dat binnen de 6 maanden na de installatie van de Gemeenteraden er een nieuw bestuursploeg voor onze vzw moet verkozen worden. Dus op de Algemene Vergadering van 16 mei 2025 gingen we hiermee aan de slag.

Bessen, fruit, noten en andere eetbare bloemen en planten
kweken. Meer dan 300 soorten vaste planten voor eetbare tuinen,
voedselbossen, boslandbouw, regeneratieve landbouw en voor in
de keuken.

Een tijdje terug deed ik de deur open voor een man die voorstelde onze haag te scheren. Onze liguster stond namelijk nogal weelderig, en dat al een paar weken. Hij moet gedacht hebben dat we hulp nodig hadden. ‘Nee, dank je’ zei ik hem. ‘We laten die expres zo. We scheren die wel na de bloei, als de insecten hun buikje al vol hebben,’ glimlachte ik hem toe. Hij keek me enigszins verwilderd aan en herhaalde toen zijn vraag. Blijkbaar was het not done, zo’n fluffy haag.